Minister Harish Monorath van Justitie en Politie luidt de noodklok: “Het huidige strafsysteem functioneert niet naar behoren, waardoor zware criminelen te gemakkelijk terugkeren op straat. Als we niet kordaat optreden, bepalen straks de bendes de regels en niet de Staat”, waarschuwt hij.

 De minister schetst een zorgwekkend beeld van de huidige situatie. Groepen die zich verenigen in criminele bendes opereren steeds brutaler, gewapend en vaak goed georganiseerd. Hun activiteiten variëren van drugshandel en berovingen tot afpersing en intimidatie. Volgens Monorath is het niet louter een kwestie van misdaad op straat, maar een diepgeworteld maatschappelijk probleem. “Wanneer mensen hun vertrouwen in de rechtsstaat verliezen, ontstaat ruimte voor bendes om de rol van ‘beschermer’ en tegelijk ‘dader’ op zich te nemen. Dat is een gevaarlijke cocktail.”

Een van de grootste pijnpunten is het gebrekkige functioneren van het strafsysteem. Dossiers verdwijnen, onderzoeken slepen zich voort en gevangenissen kampen met overbevolking en slechte omstandigheden. Criminelen die wel worden opgepakt, staan vaak binnen korte tijd weer op straat. “Als straffen niet volgen of niet worden uitgevoerd, verliezen politie-inspanningen hun betekenis”, zegt de minister. “We kunnen tien keer per dag iemand arresteren, maar als de keten daarna niet werkt, lachen de criminelen ons uit.”

Monorath benadrukt dat de politie niet de enige schakel is die tekortschiet. Ook justitie en de rechterlijke macht kampen met achterstanden en inefficiënties. Het is volgens hem een systemisch probleem dat vraagt om een gecoördineerde aanpak. “Het is te gemakkelijk om alleen naar de politie te wijzen. Het hele strafrechtelijke apparaat moet worden hervormd.”

De minister kondigt daarom een brede herziening aan. Er wordt gewerkt aan modernisering van gevangenisbeleid, versnelde afhandeling van dossiers en het versterken van de samenwerking tussen politie, Openbaar Ministerie en rechterlijke macht. Ook preventie krijgt een prominente plaats: jongeren moeten perspectief krijgen zodat zij niet worden gerekruteerd door bendes.

“Repressie alleen is niet genoeg”, stelt Monorath. “We moeten voorkomen dat jongeren in de criminaliteit belanden. Dat betekent investeren in onderwijs, sport en werkgelegenheid. Maar voor degenen die de verkeerde keuzes maken, moet het strafsysteem onverbiddelijk zijn.”

Net als bij de integriteitskwesties ziet Monorath een sleutelrol voor de geplande politieacademie. Daar moeten toekomstige agenten niet alleen vakkennis, maar ook discipline en integriteit meekrijgen. Het doel is om een nieuwe generatie politiemensen, die bestand zijn tegen de verleidingen en bedreigingen van georganiseerde misdaad, op te leiden.

Daarnaast wordt gedacht aan een gespecialiseerde anti-bende-eenheid die zich uitsluitend richt op het in kaart brengen, infiltreren en oprollen van criminele netwerken. “We kunnen niet blijven reageren; we moeten de bendes voor zijn”, aldus de minister.

Monorath benadrukt dat de samenleving een cruciale rol speelt in de bestrijding van bendes. Burgers moeten bereid zijn informatie te delen en samen te werken met de politie, ondanks de huidige vertrouwenscrisis. “Zonder de ogen en oren van de samenleving is het onmogelijk om bendes effectief te bestrijden”, zegt hij.