Eén daarvan is vermoedelijk van koning Toera, die in 1897 door Franse troepen werd gedood en onthoofd. Eind negentiende eeuw werd een Franse troepenmacht naar het westen van Madagaskar gestuurd om daar controle te krijgen over het Menabé-koninkrijk. Daar richtten de Fransen een bloedbad aan. Koning Toera, de laatste van het koninkrijk, werd vermoord en zijn hoofd werd, samen met andere menselijke resten, als oorlogsbuit mee naar Frankrijk genomen.

De schedel van de koning lag samen met die van twee leden van zijn hofhouding jarenlang opgeslagen in het Nationaal Natuurhistorisch Museum in Parijs. Afgelopen dinsdag werden de drie schedels van de Sakalava, de etnische groep waartoe zij behoorden, aan Madagaskar teruggeven. Volgens de Franse minister van Cultuur is de teruggave historisch. "Deze schedels kwamen in de nationale collecties terecht onder omstandigheden die duidelijk de menselijke waardigheid schonden en in een context van koloniaal geweld", zei minister Rachida Dati. Haar ambtgenoot uit Madagaskar noemde de terugkeer van de schedels "een belangrijk moment voor de gemeenschap van Sakalava en het hele volk". Volgens Volamiranty Donna Mara zijn de overblijfselen van grote culturele en emotionele waarde: "Hun afwezigheid duurt al meer dan een eeuw, een open wond in het hart van ons eiland."

Madagaskar, een eiland voor de oostkust van Afrika, was van 1897 tot zijn onafhankelijkheid in 1960 een Franse kolonie. Tijdens een bezoek aan het eiland in april riep de Franse president Macron al op tot vergiffenis voor de "bloedige en tragische" kolonisatie van Madagaskar. Het is de eerste keer dat een wet uit 2023 wordt toegepast, die de teruggave van menselijke resten uit Franse collecties moet versnellen. Er liggen naar schatting nog meer dan 20.000 menselijke resten uit de hele wereld in het Nationaal Natuurhistorisch Museum in Parijs. Onder de nieuwe wet wordt verwacht dat meer van deze roofstukken zullen worden teruggegeven.

Het is niet de eerste keer dat Frankrijk menselijke resten uit de koloniale tijd teruggeeft. De bekendste is de Zuid-Afrikaanse Saartjie Baartman die eeuwenlang als een menselijke attractie in Europa werd tentoongesteld vanwege haar lichaamsbouw. In 2002 gaf Frankrijk lichaamsdelen van haar terug aan Zuid-Afrika. (NOS/AFP)