waaronder Kwatta, zelden voor dat wisselgeld wordt gegeven aan passagiers. “Ik heb geen kleingeld”, wordt aan hen medegedeeld. Times of Suriname heeft een decoy ingezet om dit op de proef te stellen, wat bevestigd is.

Passagiers schijnen zich te hebben berust in deze vorm van geïnstitutionaliseerde oplichting in het openbaar vervoer. Als er gekozen moet worden tussen het opeisen van 50 centjes met als risico uit de bus gezet te worden en op tijd op het werk komen, is de keus snel gemaakt.

Ook blijkt dat sommige buschauffeurs, indien zij weinig passagiers aan boord hebben, gaandeweg de rit, hun traject niet afmaken. De passagiers wordt gevraagd over te stappen op een andere bus die wel de kans waagt de route af te maken. Gelukkig wordt hen niet gevraagd uit de bus te stappen, maar vindt er onderling afstemming plaats tussen buschauffeurs, waardoor er sprake is van een overstap. Dit handelen lijkt goed georganiseerd te zijn, maar wekt irritatie op bij passagiers die liever stil blijven om te voorkomen dat zij uit de bus worden gezet.

Ook zijn sommige buschauffeurs goed bevriend met bepaalde passagiers, die telefonisch contact met hen opnemen om opgehaald te worden. De buschauffeur schroomt er in dit soort gevallen niet voor terug te rijden, soms tot naar de eindhalte, om de passagiers die hem gebeld hebben op te halen, wat ook heel wat tijd kost, met alle gevolgen van dien voor het reizende publiek. “Mensen zijn bang om hun stem te laten horen”, zegt de decoy. “Ze mopperen wel wat, maar durven niet te protesteren om te voorkomen dat de chauffeur hen uit de bus zet.”

Het tegenovergestelde is gemeld bij de zogenaamde staatsbussen. Daar is er, gezien de omstandigheden, sprake van een professionele dienstverlening. “De bus is altijd op tijd en zorgt ervoor dat de route in één keer onafgebroken wordt afgelegd. Ook betaal je veel goedkoper”, aldus de decoy.

Maar er zijn ook wat ‘succesverhalen’. Zo was het enige tijd schering en inslag dat buschauffeurs marihuana rookten met passagiers in de bus. Vooral op de PL-route en andere trajecten richting Zuid-Paramaribo was dit het geval. Dit lijkt te zijn verdwenen. Ook het gebruik van fiets- en looppaden als snelweg om files in te halen gebeurt steeds minder. Dit is vooral te danken aan sociale controle van overige weggebruikers die de bussen, inclusief hun kentekenplaten, filmen en delen via de sociale media. De autoriteiten komen dan in beeld om de nodige maatregelen te treffen. Ook is de politie extra alert op onder andere de Indira Gandhiweg voor dit soort taferelen.